Bên thắng trận

<span style="font-size: large;">Lịch sử nhân loại là lịch sử của những cuộc xung đột, mâu thuẫn và chiến tranh bất tận. Chiến tranh là điều không mấy người muốn, nhưng cũng không mấy ai tránh được. Trong cuộc chiến thì hẳn nhiên sẽ có người thắng và kẻ bại, như hai mặt của một tờ giấy. Thắng lợi của người này là thất bại của kẻ kia. Tuy nhiên, có những thứ được người ta quan tâm còn nhiều hơn thất bại hay chiến thắng của bên nào. Một trong số đó chính là cách đối xử, thái độ của phe thắng trận đối với kẻ bại trận. Đó là một trong những chỗ để người ta nhìn nhận ra tính con người, tính mã thượng hào hiệp của một tập thể người, một dân tộc. Hẳn là điều này có liên quan mật thiết với tầm vóc của dân tộc đó.<br /><br />1. Cuộc nội chiến Hoa Kỳ vào thế kỷ 19 kết thúc bằng thắng lợi của phe miền Bắc với chủ trương giải phóng nô lệ. Thắng lợi của phe miền Bắc chính thức chấm dứt chế độ nô lệ tại đất nước này. Nước Mỹ được thống nhất, nhưng cách đối xử của phe thắng trận miền Bắc với phe bại trận miền Nam làm cả Thế giới phải nể phục. Dù người miền Bắc thắng trận nhưng họ vẫn tôn vinh tướng Robert E.Lee của miền Nam như một vị anh hùng. Người Mỹ cho rằng nếu một người Mỹ bị hạ nhục, bất kể miền Nam hay Bắc, thì tức là dân tộc Mỹ bị hạ nhục. Lá cờ rách nát của phe bại trận miền Nam vẫn được trưng bày trang trọng trong bảo tàng.<br /><br />"Quân đội hai bên Nam Bắc, quân phục màu xanh, quân phục màu xám, các tướng lãnh, sĩ quan, binh sĩ và dân chúng. Những cái chết đau thương và anh hùng của cả hai bên, những mối tình bất hủ, tràn đầy hình ảnh em hậu phương, anh tiền tuyến".<br /><br /><br />2. Thời Chiến Quốc ở Trung Hoa có Công tử Khánh Kỵ người nước Ngô, sức khỏe vô song. Phe đối lập là Ngũ Viên (Tử Tư) dùng Yêu Ly để ám sát. Yêu Ly là người nhỏ con, sức khỏe không có, võ nghệ không thông nhưng được lòng quả cảm phi phàm. Yêu Ly tự giết vợ con, tự chặt tay phải của mình, xin theo Công tử Khánh Kỵ, nói dối là muốn báo thù kẻ thù chung với Khánh Kỵ. Yêu Ly được tin dùng. Một lần Khánh Kỵ đi thuyền trên sông, dẫn theo Yêu Ly. Nhân lúc bất ý, Yêu Ly dùng giáo đâm lén vào bụng Khánh Kỵ. Khánh Kỵ sức khỏe phi phàm, xách ngược Yêu Ly lên dìm đầu xuống nước nhiều lần rồi lại để lên trên đầu gối, cúi nhìn rồi cười mà bảo rằng: "Thiên hạ còn có dũng sĩ dám cả gan đâm ta!"<br /><br />Quân sĩ bèn xúm lại đâm Yêu Ly, Khánh Kỵ ra lệnh lui quân và bảo rằng: "Người này là dũng sĩ! Chớ nên trong một ngày mà để chết hai dũng sĩ của thiên hạ. Đừng giết hắn làm gì, nên tha cho hắn về nước để tỏ lòng trung của hắn."<br /><br />Sau đó, Yêu Ly tự cho là mình bất nhân, bất nghĩa, bất trí: "Vì đạo thờ vua mà giết cả vợ con, thế là bất nhân; vì vua mới mà giết con vua cũ, thế là bất nghĩa; nên việc cho người mà đến nỗi tàn hại cả thân thể, cả vợ con, thế là bất trí. Đã phạm ba điều ấy, còn mặt nũi nào mà đứng trên cõi đời nữa!" nên tự sát chết.<br /><br /><br />3. Nước Nhật dưới thời Thiên Hoàng Meiji từng trải qua nhiều biến động và nội chiến. Từ khi thể chế Mạc phủ được thành lập dưới sự lãnh đạo của các vị Tướng Quân võ gia thì quyền lực của Thiên Hoàng chỉ còn là hình ảnh tượng trưng. Nhưng đến khi Thiên Hoàng Meiji lên ngôi thì quyền lực được giành lại cho Thiên Hoàng như ngàn năm trước. Các trung thần Mạc phủ vẫn kháng cự Triều đình (chính phủ Meiji) đến cùng, nhiều lần họ gây cho quan quân (quân Triều đình) tổn thất nặng nề. Nhưng cuối cùng thì lực lượng phản kháng cũng tan rã. Điều đáng nói là các đầu não của phe chống chính phủ chẳng những không bị xử tử mà còn được chính phủ tuyển dụng vào các vị trí quan trọng trong bộ máy. Trong đó có những người như Enomoto Takeaki, được thăng tiến rất cao. Không một ai trong số các cựu thần của Mạc phủ chống chính phủ Meiji bị xử hình.<br /><br />Sách "Thiên Hoàng Meiji" chương 18 viết về việc này như sau:<br /><br /><span style="color: blue;">Ngày 18 tháng 5 năm Meiji thứ 2 (1869), Enomoto đầu hàng quan quân và bị cầm tù 3 năm, đến năm Meiji thứ 5 thì được đặc xá và lập tức được cất nhắc lên vị trí sứ khai khẩn Hokkaidō.<br />Các chúa phiên can dự vào việc mưu phản cũng được ân xá khoan hồng. Sau khi cuộc chiến ở vùng Ōu kết thúc thì Thiên Hoàng liền viết sắc thư với ý như sau: thưởng phạt là việc lớn của thiên hạ, một mình Trẫm không thể quyết định. Cần phải tổ chức hội nghị rộng rãi, xét trên tinh thần chí công vô tư, không được mắc sai lầm.<br />Cựu phiên chủ Aizu là Matsudaira Katamori, vốn cũng mắc tội mưu phản và phải bị xử lý nghiêm nhưng cũng được miễn chết. Sự thật là không chỉ mình Matsudaira Katamori, mà tất cả các chúa phiên mưu phản khác cũng đều được khoan hồng. Không một ai bị xử tử trong vụ chống lại chính phủ. Matsudaira Katamori bị xử quản thúc suốt đời ở phiên trấn Tottori, nhưng chẳng bao lâu sau thì được khoan hồng và bổ nhiệm vào vị trí quản lý đền thờ Tōshō-gū ở Nikkō. Các chúa phiên khác tuy bị tịch thu lãnh địa, nhưng phần lớn cũng được cấp cho lãnh địa mới. Duy chỉ có mỗi mình Kido Takayoshi là chủ trương phải xử tử những kẻ mưu phản. Kido cho rằng bản thân mình không ghét con người, nhưng lại ghét tội của hắn. Vì phường phản loạn mà rất nhiều trung thần nghĩa sĩ tận tâm vì nước đã bỏ mạng. Việc xử phạt là phép lớn của thiên hạ, dù có xử lý khoan dung cũng không được bẻ cong phép lớn này. Tuy nhiên lời nói của Kido không làm dao động các quan trong chính phủ. Đối xử khoan dung đã trở thành xu thế của thời đại.</span><br /><br /><br /><br />4. Trong chiến tranh Nhật-Thanh vào thế kỷ 19 cũng thấy câu chuyện tương tự. Quân Thanh thất bại liên miên trước quân đội Nhật Bản. Tướng Thanh là Đề đốc Đinh Nhữ Xương muốn quyết sống mái nhưng thuộc hạ không ai nghe, nên đành viết thư xin đầu hàng, gửi đến tướng Nhật là Itō Sukeyuki. Từ trước đó, Itō đã khuyến cáo Đề đốc Đinh đầu hàng. Thư khuyên hàng của Itō được viết bằng Anh ngữ nhằm để cố vấn ngoại quốc của Đinh được tham gia vào quân nghị quyết định đầu hàng hay không. Thư khuyên hàng của Itō có đoạn như sau:<br /><br />"Các hạ,<br />Vì sự bất hạnh lần này mà chúng ta thành ra kẻ địch của nhau. Nhưng trận chiến hôm nay không mang ý nghĩa thù địch giữa hai con người chúng ta. Tôi hy vọng rằng tình bạn giữa chúng ta ngày xưa vẫn còn đủ ấm áp để bảo đảm với các hạ rằng, bức thư này được gửi đi với sự cho phép của các hạ, là nhằm vào động cơ cao cả hơn chỉ là lời khuyến cáo đầu hàng". <br /><br />Sách "Thiên Hoàng Meiji" chương 46 viết về cách người Nhật đối xử với Đinh Nhữ Xương như sau:<br /><br /><br /><span style="color: blue;">Khi tiếp nhận thư đầu hàng của Đinh Nhữ Xương thì trưởng tư lệnh Itō thông qua quân sứ mà gửi rượu nho, champage gửi Đề đốc Đinh để ủy lạo và thể hiện lễ nghĩa. Sáng ngày 12 tháng 2, pháo hạm Thanh quốc là Trấn Bắc treo cờ trắng, tiếp cận kỳ hạm Matsushima của hạm đội Liên hiệp. Quân sứ mang theo thư xin đầu hàng chính thức của Đề đốc hải quân Đinh Nhữ Xương của hạm Bắc Dương gửi trưởng tư lệnh Itō Sukeyuki. Đề đốc Đinh yêu cầu bảo đảm an toàn cho các đội quân Thanh quốc và cố vấn ngoại quốc, đổi lại sẽ giao nộp tàu bè trong vùng biển Uy Hải Vệ cùng các pháo đài, binh khí. Ngày 16, Đề đốc Đinh làm một bài thơ Hán, ghi trách nhiệm làm mất hải quân Thanh quốc rồi uống thuốc độc tự sát. <br />Cái chết của Đề đốc Đinh khiến người Nhật động tâm, khiến họ sinh lòng kính trọng ông. Các tác giả tranh gấm cũng cảm kích hành động này mà vẽ lại cảnh cuối đời của Đề đốc trước khi uống thuốc độc. Bức tranh gấm của Mizuno Toshikata vẽ Đề đốc tay cầm ly độc, mắt nhìn quân hạm đang bốc cháy trong cảng. Họa sĩ Migita Toshihide cũng vẽ Đề đốc vào phút cuối đời với một nhân vật to lớn hơn, ngồi thẫn thờ trên ghế, mắt lướt nhìn tờ di thư. Trên cái bàn gần đó có đặt một cốc thủy tinh chứa chất độc.<br />Khi biết Đề đốc Đinh đã tự sát, trưởng tư lệnh Itō Sukeyuki hạ lệnh cho hạm đội treo cờ rũ, cấm tấu nhạc ngoại trừ các nghi thức. Itō hỏi viên sĩ quan Thanh quốc lên hạm để làm thủ tục đầu hàng rằng hạm nào chứa được nhiều người nhất. Viên sĩ quan đáp rằng ngoại trừ hạm Khang Tế thì các quân hạm khác không thích hợp để vận chuyển. Hạm Khang Tế vốn là tàu vận chuyển, có thể chở được 2,000 người. Itō nói rằng hôm trước có bàn với quý quan về việc xử lý linh cửu của Đề đốc Đinh thì quý quan cho rằng nên dùng tàu Nhung Khắc (tàu buồm lòng phẳng) để chở cùng các quan tài khác ra khỏi cảng. Tuy nhiên Itō cho rằng "ông ấy thực sự là trưởng quan thủy sư của Bắc Dương, (giản lược) tuy bại trận nhưng để một chiếc Nhung Khắc chở linh cửu ông ấy thì nam nhi Nhật Bản không cam lòng. Để an lòng vong linh Đề đốc, ta sẽ không tiếp nhận hạm Khang Tế mà để quý quan tự do xử lý. Nếu như Khang Tế chở linh cửu mà còn chỗ trống thì có thể chở các sĩ quan khác". <br /><br />Một nhà báo ngoại quốc trên hạm Khang Tế chở linh cửu Khang Tế viết rằng: "hạm đội Nhật Bản đã viếng linh hồn của kẻ địch dũng cảm một cách đậm tình người. Khi tàu hơi nước chở linh cửu ra khỏi cảng thì tất cả mọi tàu bè khác đều treo cờ rũ, kỳ hạm của Bá tước Itō cũng nổ pháo lễ đưa tang khi con tàu tiến đi. Các quân hạm Âu châu neo tại cảng Uy Hải Vệ cũng treo cờ rũ, tán thán lòng dũng cảm của cố Đề đốc". <br /><br />Trưởng tư lệnh Itō đã hành động khoan dung một cách lạ lùng đối với kẻ thù bại trận. Không chỉ cho phép toàn bộ người Thanh rút lui theo tàu Khang Tế mà còn cho phép tất cả những người không chiến đấu được rời khỏi cảng Uy Hải Vệ. Trận chiến ở Uy Hải Vệ không chỉ kết thúc trong thắng lợi của hải quân Nhật mà còn thể hiện tinh thần Võ sĩ đạo Nhật Bản kể từ sau sự kiện rùng rợn ở Lữ Thuận.</span><br /><br />5. Trong chiến tranh Nhật-Nga ngay sau đó, hành động đối xử của người Nhật đối với tù binh Nga đã chiếm được tình cảm của nhiều người Mỹ. Nhà truyền giáo Cơ Đốc, tiến sĩ Sidney Gulick viết:<br /><br />"<span style="color: blue;">Nếu nói về thái độ đối với người ngoại quốc thì không một quốc gia nào để lại những ghi chép đầy tôn kính như Nhật Bản</span>".<br /><br />[Sidney Lewis Gulick, "The White Peril in the Far East" trang 17-18]<br /><br /><span style="color: blue;">Việc Nhật đối xử quãng đại với tù binh người Nga cũng khiến Gulick chủ trương rằng người Nhật hoàn toàn thông thạo lễ nghi phép tắc Tây phương. Các thủy thủ Nga bị thương trên hạm Variag được dẫn đến Matsuyama và được đối xử như "khách". Họ được ở phòng đủ rộng rãi, có bác sĩ, dược sĩ chuyên nhiệm, có thông dịch và được 11 nữ khán hộ chăm sóc. Giường ngủ kiểu Tây cũng được bố trí, chăn màn, đệm, gối, gia giường cũng được chuẩn bị chu đáo. Họ cũng được cung cấp bữa ăn kiểu Tây, hoa tươi trang trí phòng bệnh cũng được thay mới sau 2, 3 ngày. Các vị khách sinh hoạt thoải mái, được hưởng tự do đầy đủ. Gulick nghĩ rằng, "hẳn là trước đây, những người này chưa từng được trải qua khoảng thời gian nào thoải mái như thế này trong đời họ</span>". <br /><br />[Cùng tư liệu trên, trang 95-96. Gulick viết về việc các tù binh Nga được đối xử như thế nào. Chuyện này được vợ của một tù binh là Eliza Ruhamah Scidmore xác nhận. Eliza viết, "Chính phủ Nhật đảm bảo tự do riêng tư của tù binh, cấp cho họ cơ sở hạ tầng kiểu Âu châu. Nó còn trên cả mức lữ quán dành cho du khách. Các tù binh sĩ tốt thì được đối xử tử tế mà trong mơ họ cũng không thấy được. Họ được ở trong môi trường sạch sẽ, thoải mái và nhàn hạ". (Eliza Ruhamah Scidmore, "As The Hague Ordains" trang 293)]<br /><br />6. Một ví dụ rõ nét nhất cho hành động mã thượng, xem địch thủ như kẻ anh hùng được thể hiện trong bài quân ca "Bạt đao đội" (Battō-tai). Bài này ra đời trong bối cảnh cuộc chiến Tây Nam, cuộc nội chiến cuối cùng của nước Nhật. Các Sĩ tộc phương Nam, đứng đầu là Saigō Takamori bất mãn với chính sách của chính phủ Triều đình, tiến quân về thủ đô, nói là để quét sạch lũ gian thần. Quân Triều đình (quan quân) giao chiến gây cấn với quân phản loạn ở Tabaruzaka, nhưng thất bại nặng nề vì chủ lực của quân phản loạn là tầng lớp Võ sĩ Samurai, trong khi lính của quan quân phần lớn là nông dân trưng binh. Vì vậy quan quân quyết định thành lập đội đột kích tuyển chọn từ những cảnh sát tinh thông kiếm thuật, gọi là "Bạt đao đội". Đội quân này mang lại thắng lợi quyết định cho quan quân ở Tabaruzaka, tác động không nhỏ đến chung cuộc.<br />(Xem thêm: https://gokuraku-shujo.blogspot.com/2018/01/Battotai.html)<br /><br />Sau đó, Giáo sư trường Đại học Tōkyō là Toyama Masakazu (từng giữ chức Văn bộ đại thần trong chính phủ, tương đương Bộ trưởng Giáo dục) sáng tác bài thơ "Battō-tai no uta". Bài thơ này được Charles Edouard Gabriel Leroux (Đại úy Pháp, được chính phủ Meiji thuê để viết quân nhạc) phổ nhạc theo âm hưởng nhạc Tây, sau chính thức trở thành quân ca Nhật Bản. Trích đoạn một phần bài quân ca này như sau:<br /><br /><span style="color: red;">吾は官軍我が敵は、天地容れざる朝敵ぞ  </span><br />Ware wa Kangun, Waga teki wa tenchi irezaru Chōteki zo<br />(Chúng ta là quan quân, kẻ thù của chúng ta là Triều địch [kẻ thù của Triều đình] thiên địa bất dung)<br /><span style="color: red;">敵の大将たる者は、古今無双の英雄で</span><br />Teki no taishō taru mono wa kokon musō no eiyū de<br />(Đại tướng của kẻ thù là bậc anh hùng cổ kim vô song)<br /><span style="color: red;">これに従うつわものは、共に剽悍決死の士</span><br />Kore ni shitagau tsuwamono wa hyōkan kesshi no shi<br />(Binh lính theo hắn đều là kẻ sĩ mạnh mẽ cùng liều quyết tử)<br /><span style="color: red;">鬼神に恥じぬ勇あるも、天の許さぬ反逆を</span><br />Kijin ni hajinu yū aru mo, Ten no yurusanu hangyaku wo<br />(Dù họ dũng mãnh không thẹn với quỷ thần, nhưng kẻ gây phản nghịch)<br /><span style="color: red;">起こせし者は昔より、栄えしためし有らざるぞ</span><br />Okoseshi mono wa mukashi yori, sakaeshi tameshi arazaru zo<br />(trời không dung, xưa nay đều không thể khá)<br /><span style="color: red;">敵の亡ぶるそれ迄は、進めや進め諸共に</span><br />Teki no horoburu sore made wa susume ya susume moro tomo ni<br />(Tiến lên, cùng tiến lên nào, cho tới khi tiêu diệt kẻ thù)<br /><span style="color: red;">玉散る剣抜きつれて、死する覚悟で進むべし</span><br />Tama chiru tsurugi nuki tsurete, shisuru kakugo de susumu beshi<br />(Tuốt gươm sáng loáng, hãy tiến lên trong tư thế sẵn sàng chết)<br />....</span><br /> <span style="font-size: large;"></span><br /> <span style="font-size: large;"></span><br /> <span style="font-size: large;"></span><br /> <span style="font-size: large;">Nghe bài quân ca này tại đây</span><br /> <span style="font-size: large;"></span><br /> <iframe allow="autoplay; encrypted-media" allowfullscreen="" frameborder="0" height="315" src="https://www.youtube.com/embed/AqQIK2gw7Kk" width="560"></iframe><br /> <br /> <span style="font-size: large;"><br /><br />Có thể thấy, hành động khen ngợi kẻ thù, đối đãi tử tế, mã thượng với kẻ thù chẳng những không làm suy giảm vị thế của bên thắng trận mà còn nâng cao vị thế, tầm vóc của họ. Những con người lớn, dân tộc lớn thường biết vượt qua những cái nhỏ nhặt tầm thường mà có hành động lớn để có kết quả lớn.</span>

Bên thắng trận

Lịch sử nhân loại là lịch sử của những cuộc xung đột, mâu thuẫn và chiến tranh bất tận. Chiến tranh là điều không mấy người muốn, nhưng cũng không mấy ai tránh được. Trong cuộc chiến thì hẳn nhiên sẽ …

Đọc thêm »

Bạt đao đội

<span style="font-size: large;"><span style="color: red;"><span style="font-size: x-large;"><b>Khái quát</b></span></span><br /><br /><span style="color: blue;"><b>Bạt đao đội</b> </span>(抜刀隊 - Battō-tai) là tên gọi của một đội quân cận chiến gồm các cảnh sát tinh nhuệ, thông thạo kiếm thuật được thành lập trong trận đánh ở Tabaruzaka vào năm Meiji thứ 10 (1877). Trận chiến này là một nhân tố quan trọng giúp chính phủ Meiji nắm được thắng lợi trong cuộc chiến tranh vùng Tây Nam. Cuộc chiến Tây Nam là cuộc chiến giữa quân chính phủ Meiji (gọi là "quan quân") và quân của các Sĩ tộc phía Tây Nam Nhật Bản nổi loạn, do một quan chức cao cấp trong chính phủ là Saigō Takamori lãnh đạo. Chiến tranh Tây Nam là cuộc nội chiến cuối cùng trong lịch sử Nhật Bản, tính đến thời điểm năm 2018.<br />Từ "bạt đao" (Battō) mang nghĩa là rút đao, rút kiếm. Từ này còn là một thuật ngữ trong kiếm thuật, chỉ lối đánh bất ngờ, khi kiếm đang ở trong vỏ thì xuất kỳ bất ý rút ra, đồng thời cũng lấy mạng đối thủ. Đây là lối đánh độc đáo, chỉ thấy duy nhất trong kiếm thuật Nhật Bản vì thanh kiếm Nhật có độ cong phù hợp để rút nhanh ra khỏi vỏ.</span><br /> <br /><span style="font-size: large;"><img src="https://i.imgur.com/V2rirFv.jpg" style="max-width: 100%; min-height: 270px;" /> </span><br /> <br /> <span style="font-size: large;">Nhân vật cảnh sát Saitō Hajime (nhân vật lịch sử) trong bộ Manga Rurōni Kenshin cũng là một thành viên trong Bạt đao đội tại thời điểm chiến tranh Tây Nam.<br /><br /><span style="color: red;"><span style="font-size: x-large;"><b>Bối cảnh thành lập</b></span></span><br /><br />Quỷ Nộ Minh Môn (鬼怒鳴門), học giả người Mỹ (tên thật là Donald Keene, phiên âm Nhật là "do-na-ru-do-kiin, đọc theo lối Á Đông họ trước tên sau sẽ thành "Kiin [quỷ nộ] Donarudo [minh môn]) nghiên cứu về Nhật Bản nhận định về cuộc chiến Tây Nam trong sách "Thiên Hoàng Meiji", chương 28 như sau:<br /><br />"<span style="color: blue;"><i>Tháng 2 năm Meiji thứ 10 (1877) là một tháng đáng ghi nhớ nhất trong lịch sử Nhật Bản cận đại. Cuộc nội chiến cuối cùng của nước Nhật, cuộc chiến Tây Nam, đã bộc phát trong tháng này và là cuộc chiến mà các vị anh hùng Duy Tân chia rẽ thành hai bên địch ta. Cuộc chiến tranh Tây Nam không chỉ là mối đe dọa lớn nhất đối với khí vận dân chủ chủ nghĩa mà đầu não trong chính phủ muốn hướng đến, mà nó còn là vấn đề trọng đại liên quan đến sự tồn vong của cả thể chế. Ban đầu khi cuộc chiến bộc phát, không ai biết được liệu cuộc nổi loạn của Satsuma có thành công hay không. Nếu như Satsuma thành công thì chắc chắn bản đồ chính trị Nhật Bản sẽ được vẽ lại.</i></span>"<br /><br />Bấy giờ Saigō Takamori bất mãn với chính phủ Triều đình, rút về phiên trấn quê nhà Satsuma (Kagoshima) ở phía Tây Nam nước Nhật. Các phiên trấn miền Tây Nam là nơi tập trung của nhiều Sĩ tộc bất bình với chính phủ, hăm he thời cơ để thay đổi bộ máy nhà nước. Từ tháng 2 năm này, chính phủ nhận được tin báo khẩn cấp từ Kumamoto về cuộc bạo động ở đây. Lục quân khanh Yamagata Aritomo cho rằng tình hình Kagoshima đang cực kỳ cấp bách. Nếu xảy ra bạo động thì sẽ kéo theo điều gì, và kết quả sẽ sinh ra những biến động gì thì khó mà lường trước được, quyết không thể xem nhẹ. Nếu như Kagoshima động thủ thì những kẻ cùng chí hướng ở Kyūshū, Shikoku, San-in, San-yō, Tōkai, Hokuriku, Tōhoku sẽ tham gia vào, bạo loạn sẽ lan rộng khắp cả nước. Trong 8 xứ Sagami, Musashi, Kōzuke, Shimotsuke, Awa, Kazusa, Shimōsa và Hitachi thì cũng có nhiều cựu phiên trấn nhỏ không biết sẽ ngả về bên nào.<br />Bấy giờ ở Kagoshima cũng xuất hiện tin đồn rằng chính phủ đang phái thích khách đến ám sát Saigō Takamori. Saigō là nhân vật được lòng nhiều người trong cả nước Nhật nên tin đồn này khiến phe Saigō tức giận, quyết định kéo quân tiến về thủ đô. Từ đó dẫn đến xung đột giữa quan quân (quân chính phủ) với quân phản loạn (quân Saigō). Một trong những trận đánh quyết định dẫn đến sự ra đời của Bạt đao đội là trận Tabaruzaka. Trong trận này, quân chính phủ (lục quân) tuy chiếm ưu thế về số lượng nhưng phần lớn là lính trưng binh xuất thân từ nông phu, không thạo đánh nhau. Trong khi đó thì lực lượng chủ lực của quân Saigō là các Sĩ tộc, tức tầng lớp Võ sĩ tinh thông kiếm thuật. Vì vậy mà lực lượng của quân chính phủ giảm sút đáng kể khi cận chiến với quân phản loạn. Trước tình hình này, các đầu não trong quân chính phủ quyết định chọn những người xuất sắc về kiếm thuật trong đội cảnh thị Naokiguchi để thành lập đội cận chiến đối phó với quân Saigō. Đội quân này được gọi là "Bạt đao đội" (Battō-tai).<br /><br />Bạt đao đội được thành lập qua 3 lần. Lần thứ nhất là sau ngày 11 tháng 3 năm meiji thứ 10 (1877), gồm hơn 100 cảnh sát tinh nhuệ được chọn lựa từ đội cảnh thị Naokiguchi (354 người). Sau khi đội thứ nhất giảm sút nhân số sau trận đột kích Futamata thì đội Bạt đao thứ 2, thứ 3 được thành lập, và cuối cùng chiếm được Tabaruzaka từ quân Saigō, mở đường đột phá cho quân chính phủ (quan quân). Quỷ Nộ Minh Môn viết về chiến công của Bạt đao đội trong sách "Thiên Hoàng Meiji" như sau:<br /><br />"<span style="color: blue;"><i>Thắng lợi đầu tiên của quân chính phủ là do "Bạt đao đội" mang lại. Đây là đội quân được tuyển chọn với trăm cảnh sát tuần tra. Họ dùng gươm đao tấn công vào mạn bên của đồn lũy địch mà quân chính quy đánh mấy ngày cũng không phá nổi. Ngày 15 tháng 3, quân chính phủ bắt đầu tấn công vào Tabaruzaka, cứ điểm phòng vệ của địch. Kể từ khi cuộc chiến Tây Nam nổ ra, cả hai bên đều có nhiều người hy sinh. Ngày 20, quân chính phủ đột phá được trận địch, chiếm được đồn lũy. Bấy giờ có ghi chép rằng: "số lính giặc bỏ mạng đến mấy trăm, xác người ngáng cả lối đi, nước trong hào một màu máu đỏ". Quân chính phủ đuổi theo quân địch bỏ chạy. Cuộc chiến vây thành Kumamoto còn kéo dài thêm 3 tuần, và chiến tranh Tây Nam chỉ kết thúc vào cuối tháng 9 nhưng thắng lợi của quân chính phủ ở Tabaruzaka dường như đã cho thấy trước kết cục. Dù sớm hay muộn thì quân chính phủ với quân số và vật tư chiếm ưu thế cũng sẽ đánh bại các Sĩ tộc Satsuma quật cường.</i></span>"<br /><span style="color: red;"><span style="font-size: x-large;"><b><br />Ảnh hưởng</b></span></span><br /><br />Kể từ thời Duy tân Meiji thì kiếm thuật Nhật Bản bị xem nhẹ so với súng ống Tây phương, Võ sĩ bị cấm mang đao kiếm. Nhưng sau khi Bạt đao đội lập chiến công giúp quân chính phủ giành thắng lợi quan trọng thì giá trị của kiếm thuật và đao kiếm được nhìn nhận lại. Tổng giám sở cảnh thị Kawaji Toshiyoshi viết cuốn "Kích kiếm tái hưng luận" (Gekiken saikō-ron, luận về việc chấn hưng kiếm thuật) thể hiện rõ quan điểm muốn khuyến khích việc dạy kiếm thuật cho cảnh sát. Đến năm Meiji thứ 12 (1879) thì cơ quan dạy võ nghệ, kiếm thuật cho cảnh sát ra đời. Cơ quan này chiêu mộ nhiều kiếm sư nổi tiếng đương thời như Kajikawa Yoshimasa, Ueda Sama-no-suke, Henmi Sōsuke,... Sau thời gian đó, cơ quan này liên tục tuyển dụng nhiều kiếm khách tài ba như Shingai Tadaatsu, Shimoe Hidetarō, Tokunō Sekishirō,... Những kiếm khách này đã hình thành nên nền tảng kiếm thuật cảnh thị. Cơ quan này cũng tổ chức đại hội đấu kiếm với quy mô lớn ở đền thờ Yayaoi. Sở cảnh thị đương thời cũng là cứ điểm lớn nhất của các kiếm khách. Cho đến hiện tại thì lực lượng cảnh sát vẫn là lực lượng hùng mạnh nhất trong giới Kiếm đạo (Kendō) Nhật Bản.<br /><br /><span style="color: red;"><b><span style="font-size: x-large;">Quân ca</span></b></span><br /><br />Vào năm Meiji thứ 15 (1882), Giáo sư trường Đại học Tōkyō là Toyama Masakazu sáng tác bài thơ với tựa đề "Battō-tai no shi" (thơ về Bạt đao đội). Bài thơ này được Charles Edouard Gabriel Leroux (Đại úy Lục quân Pháp, kiêm nhạc sỹ, được chính phủ Meiji thuê để viết quân nhạc) phổ nhạc, đến năm Meiji thứ 18 (1885) thì hình thành bài quân ca "Battō-tai". Leroux dựa trên âm điệu của bài quân ca "Battō-tai" này để sáng tác bài "Fusōka" (Phù Tang ca), đến năm Meiji thứ 19 thì chính thức được chọn làm nhạc hành quân của Lục quân Đại Nhật Bản Đại đế quốc.<br /><br />Hiện tại, bài quân ca "Battō-tai" là nhạc hành quân chính thức của lực lượng cơ động thuộc sở cảnh thị và đội Tự vệ trên bờ. Bài này cũng được trình diễn trong các buổi diễn binh của đội Tự vệ.<br /><br />Bài quân ca "Battō-tai" đi vào lòng người ở giai điệu hùng tráng của quân nhạc Pháp quốc và ca từ bi thống, anh hùng mã thượng của Samurai Nhật Bản. Bài quân ca này có những ca từ tán tụng sự vũ dũng hào hùng của phe địch, một điều vô cùng hiếm thấy trong quân nhạc các nước. Nội dung bài quân ca này sẽ được đề cập trong bài sau.</span>

Bạt đao đội

Khái quátBạt đao đội (抜刀隊 - Battō-tai) là tên gọi của một đội quân cận chiến gồm các cảnh sát tinh nhuệ, thông thạo kiếm thuật được thành lập trong trận đánh ở Tabaruzaka vào năm Meiji thứ 10 (1877). …

Đọc thêm »

Từ thế ca

<span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"> </span></span><img height="400" src="https://i.imgur.com/5zV4wZj.jpg" style="max-width: 100%; min-height: 409px;" width="640" /><br /> <br /> <br /> <span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;">Có người từng nói, người Nhật Bản vốn không có triết lý gì đáng kể đối với cuộc sống, nhưng họ lại có một quan niệm đặc biệt đối với cái chết. Cái đẹp trong văn hóa truyền thống Nhật Bản hội đủ các yếu tố: "u", "nhàn", "thanh", "nhã" và đậm mùi chết chóc. Cái chết trong nét đẹp truyền thống của người Nhật không mang tính man rợ, kinh dị hay ám ảnh mà đượm vẻ man mác, một chút luyến tiếc như lòng người vốn biết nhưng vẫn cố cưỡng lại lẽ vô thường của cõi đời.<br /><br />Có khá nhiều khía cạnh thể hiện sự chết chóc là một nét đẹp trong tâm thức của người Nhật. Một trong những khía cạnh đó là thơ từ thế (từ thế ca, từ thế cú), bài ca từ biệt cõi đời, hay gọi tắt là "từ thế".<br />"<span style="color: blue;"><b>Từ th</b><b>ế</b></span>" (辞世 - Jisei) vốn là danh từ chỉ sự chia lìa cõi đời, sau đó được dùng để chỉ hình thức thơ ca ngắn của người sáng tác lúc chuẩn bị lìa đời. Hình thức của kiểu thơ này gồm có Hán thi (thơ chữ Hán), kệ, Waka (Hòa ca, thể thơ theo nhịp 5-7) hay Haiku. Thơ từ thế được sáng tác ngay lúc tác giả chuẩn bị lìa đời. Đây là phong tục cố hữu ở vùng Đông Á, nhưng thấy rõ rệt nhất là ở Nhật. Nội dung của thơ từ thế thường là sự cảm khái, tóm lược về cuộc đời của tác giả trước lúc chết.<br />Thiền sư dòng Lâm Tế (Rinzai) sống cuối thời Kamakura là Yakuō Tokuken viết, "lời của kẻ trước lúc chết không phải là lời tầm thường, đó là bức tường mà bất cứ ai cũng phải đi qua".<br />Đến nay vẫn chưa xác định được tục viết thơ từ thế khởi nguồn từ khi nào, nhưng hình thức này nở rộng vào thời trung cổ ở Nhật và là không thể thiếu đối với giới văn nhân trước lúc chết, hoặc giới Võ sĩ trước khi tiến hành nghi thức Seppuku (mổ bụng tự sát). Trong trường hợp này thì thể thơ Waka với nhịp điệu 5-7 được sử dụng nhiều, còn các Thiền sư cũng có tục để lại thơ tuyệt bút trước lúc qua đời, theo hình thức kệ (Kệ đà).<br /><br />Akechi Mitsuhide, bộ tướng của Oda Nobunaga cuối thời Chiến quốc, người nổi lửa ở chùa Bản Năng (Honnō) giết chết chủ mình, sau đó bị thuộc hạ của Oda truy sát. Trước lúc tự sát, Akechi để lại bài thơ từ thế chữ Hán rằng:<br /><br />"<span style="color: blue;"><i>Thuận nghịch vô nhị môn, đại đạo triệt tâm nguyên, ngũ thập ngũ niên mộng, giác lai quy nhất nguyên</i></span>" (順逆無二門 大道徹心源 五十五年夢 覚来帰一元). <br />(Dịch ý: quy thuận và phản nghịch vốn một lẽ, ta như tỉnh giấc mộng 55 năm mà trở về với cái đạo lớn, gốc rễ của tâm)<br /><br />Uesugi Kenshin, danh tướng sùng Phật giáo thời Chiến quốc, trước lúc qua đời cũng để lại thơ từ thế dưới hình thức kệ của nhà Phật, phảng phất lẽ vô thường:<br /><br />"<i><span style="color: blue;">Tứ thập cửu niên, nhất thùy mộng, nhất kỳ vinh hoa, nhất bôi tửu</span></i>" (四十九年一睡夢 一期栄華一盃酒).<br />(Dịch ý: 49 năm, một giấc mộng, một thời vinh hoa, một chén rượu)<br /><br /><br />Đến thời Edo thì thơ từ thế ở hình thứ kệ biến mất, đồng thời chứng kiến trào lưu chuyển đổi từ thể thơ Waka sang thơ Haiku, Kyōka (Cuồng ca - thơ điên). Trong thời kỳ này, văn chương từ thế đạt đến đỉnh cao khi miêu tả cái chết một cách nhẹ nhàng, sáng sủa nhưng vẫn lột tả được tầm quan trọng của nó. Yếu tố thô tục, hài hước vốn không có trong thơ Waka cũng được sử dụng rộng rãi trong thời kỳ này. Những người bị buộc phải chọn cái chết vì lý do chính trị thường sử dụng Hán thi cho bài ca từ biệt cõi đời của mình cũng là một nét đặc trưng trong thời kỳ này.<br /><br />Một trong những bài thơ từ thế nổi tiếng thời Edo ở dạng Waka được nhắc đến nhiều qua các phim Jidai-geki là bài thơ của Asano Naganori, chúa phiên Akō ở xứ Harima. Bài thơ của Asano gắn liền với sự kiện 47 Rōnin (Võ sĩ vô chủ) báo thù cho chủ cũ trong sự kiện "Lãng sĩ thành Akō". (Tham khảo: <a href="https://gokuraku-shujo.blogspot.com/2013/12/khai-quat-ve-chushingura.html" target="_blank">bài này</a>).<br /><br />"<span style="color: blue;"><i>Kaze sasou</i></span>  風さそふ<br /><i><span style="color: blue;">Hana yori mo nao</span></i>  花よりもなほ<br /><span style="color: blue;"><i>Ware wa mata</i></span>   我はまた<br /><span style="color: blue;"><i>Haru no nagori wo</i></span>  春の名残を<br /><span style="color: blue;"><i>Ikani to ya sen</i></span>"   いかにとやせん</span></span><br /> <span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"></span></span><br /> <span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"></span></span><br /> <span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"></span></span><br /> <span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"><br /><br />(Dịch ý: hơn cả cánh hoa (anh đào) trước gió, ta còn luyến tiếc mùa xuân này lắm thay)</span></span><br /> <br /> <br /> <br /> <u><span style="font-size: large;">Xem video:</span></u><br /> <br /> <a href="https://www.facebook.com/gokurakushujo.vietsub/videos/947842752045644/"><span style="font-size: large;">https://www.facebook.com/gokurakushujo.vietsub/videos/947842752045644/</span></a><br /> <span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"></span></span><br /> <span style="font-family: "times" , "times new roman" , serif;"><span style="font-size: large;"><br />Về thơ từ thế ở hình thức Haiku, không thể không nhắc tới bài thơ của Thi thánh Matsuo Bashō. Đây là bài thơ Haiku cuối cùng của Bashō sau chuyến đi đến xứ Iga.<br /><br />"<span style="color: blue;"><i>Tabi ni yande</i></span>  旅に病んで<br /><i><span style="color: blue;">Yume wa karenon wo</span></i>  夢は枯野を<br /><i><span style="color: blue;">Kake mawaru</span></i>" かけ廻る<br /><br />(Dịch ý: mang bệnh trên đường lữ hành, mộng ta vẫn còn lởn vởn trên cánh đồng khô)<br /><br />Suy nghĩ về cái chết, cũng như những bài thơ từ thế của người Nhật được vị học giả thơ ca Nhật Bản là Yoel Hoffmann (Do Thái) viết trong cuốn "Japanese Death Poems". Cuốn sách này tập hợp nhiều bài thơ từ thế của các Thiền sư, Võ sĩ Nhật Bản qua các thời đại, được Yoel dịch Anh ngữ. Cuốn sách được xuất bản từ năm 1986 và nhận được nhiều phản ứng tích cực từ độc giả phương Tây.</span></span><br /> <br /> <br /> <iframe allowfullscreen="true" allowtransparency="true" frameborder="0" height="314" scrolling="no" src="https://www.facebook.com/plugins/video.php?href=https%3A%2F%2Fwww.facebook.com%2Fgokurakushujo.vietsub%2Fvideos%2F947842752045644%2F&show_text=0&width=560" style="border: none; overflow: hidden;" width="560"></iframe>

Từ thế ca

  Có người từng nói, người Nhật Bản vốn không có triết lý gì đáng kể đối với cuộc sống, nhưng họ lại có một quan niệm đặc biệt đối với cái chết. Cái đẹp trong văn hóa truyền thống Nhật Bản hội đủ các …

Đọc thêm »