Nhật Bản võ thuật thần diệu ký: ngộ

Một đoạn trích trong tập sách "Nhật Bản võ thuật thần diệu ký" của Nakazato Kaizan.
Bản dịch thuộc quyền sở hữu của tập thể Gokuraku Shujō.


                                 さ と り

　或る樵夫が深山に入つて、木を伐つてゐると、そこへ、さとりといふ眼が一つ角が一つの珍獣がやつて來たから樵夫は此奴珍しい奴がやつて來た、何とかして生捕つてやりたいものだな、と思つてゐると、そのさとりが、
　「その方は心中に我れを生捕りたく思つてゐるな。」
　といはれたので、樵夫はこれを聞いて大いに驚き、おかしな奴だと考へてゐると、さとりがまた云ふ。
　「その方は、おれがその方の心の中を悟つたことを不思議に思つてゐるな。」
　と、云ひ當てる、樵夫ますます驚いて、心の中で此奴この化け物め、この斧で一打ちに撃ち殺してくれようか、と思ふ途端、さとりに、
　「その方、その斧を以てこの我を殺したく思つてゐるな。」
　と云はれてしまつた、樵夫があゝあゝ斯う一々自分の思ふことを悟られてしまつてはとても仕方がない、もとのやうに一心に木を伐るに越したことはないと仕事にとりかゝると、さとりがまた云ふ。
　「その方、もはや致し方なき故に仕事にかゝつたな。」
　樵夫がもう相手にならず一心に木を伐つてゐると、その斧が自然に飛び拔けてさとりの頭を打ち碎き、さしもの珍獣も二言もなく死んで了つた。
　このことを劍術の譬によく應用する、心に物ある時は殘らずさとられて了ふが、無念無想の時ばかりは如何なるさとりも豫知することも豫防することも出來ない、劍の妙所もその邊にあるとたとへられてゐる。
                                 
                                        Ngộ
Tiều phu nọ vào trong núi sâu, đang chặt cây thì có con thú quý gọi là Satori (ngộ) một mắt một sừng mò đến. Tiều phu nghĩ đây là con thú quý nên muốn bắt sống bằng mọi cách. Vừa hay thì con thú Satori cất tiếng
"Trong lòng ông đang nghĩ muốn bắt sống ta"
Tiều phu nghe nói thì rất đỗi kinh ngạc, nghĩ thầm con thú này kỳ lạ quá, thì Satori lại tiếp
"Bây giờ bụng ông đang lấy làm lạ vì ta ngộ (nhận ra) ra điều ông nghĩ"
Nghe rồi tiều phu càng ngạc nhiên hơn, bụng nghĩ rằng đích thị là phường quái vật, toan chém cho một búa chết tươi thì Satori lại nói
"Ông đang định dùng búa chém chết ta"
Bị nói, tiều phu nghĩ mình nghĩ gì cũng bị nó ngộ ra hết, chẳng còn cách nào nên đành tiếp tục công việc chặt cây như bình thường. Satori lại nói
"Vì ông chẳng làm gì được nên lại làm việc"
Tiều phu chẳng thèm điếm xỉa nữa, nhất tâm chuyên niệm đốn cây thì tự nhiên lưỡi búa văng ra, đập vào đầu Satori. Con thú quý chết ngay tức khắc chẳng nói được hai lời.

Chuyện này rất hay được dùng là tỷ dụ trong kiếm thuật, khi trong tâm có vật thì sẽ bị nhận ra hết, nhưng khi tâm đạt cảnh giới vô niệm vô tưởng thì đối phương chẳng thể nhận biết ra sao, chẳng thể dự đoán cũng chẳng dự phòng được. Đây chính là chỗ vi diệu của kiếm thuật.